Siła umysłu, czyli odkrywanie nieograniczonych możliwości

W tym tygodniu spotkałam się z Martyną Bielawską – Mistrzynią Polski w trójskoku i skoku wzwyż. Jak już pewnie wiesz Martyna była gościnią w mojej wtorkowej rozmówie LIVE na Instagramie oraz nagrałyśmy razem siódmy odcinek mojego podcastu: „Twoja marka osobista: klucz do sukcesu”. W każdej z tych rozmów koncentrowałam się na tym, aby dowiedzieć się jak najwięcej od Martyny, na temat jej pracy „z głową”. Martyną w każdej z tych rozmów przywoływała moment, który wszystko zmienił w jej życiu. Jeśli jeszcze nie wiesz jaki to moment, to koniecznie przesłuchaj naszej rozmowy na Spotify.

Ja mam jeden wniosek, „głowa” w sporcie, biznesie i życiu jest najważniejsza! Pozwól zatem, że w tym artykule podzielę się z Tobą moimi przemyśleniami na temat „siły umysłu”.

Jako naukowiec i praktyk biznesu wiem na pewno, że odkrywanie potęgi umysłu to z jednej strony nauka, z drugiej jednak to zdecydowanie coś, co wykracza poza naukowe ramy… To determinacja i silna motywacja, które potrafią wszystko zmienić.

Przywołam w tym miejscu trzech naukowców – osoby, które zawodowo zajmują się tematem umysłu i siły jego oddziaływania na naszą sprawczości lub jej brak. Pierwszą z tych postaci będzie Profesor Carol Dweck. Carol Dweck, psycholog z Uniwersytetu Stanforda, jest twórcą koncepcji „mentalności wzrostu”. Jej badania pokazały, że ludzie, którzy wierzą w rozwijanie swoich zdolności, osiągają więcej. To przekonanie, że możemy się rozwijać przez ciężką pracę, strategie i pomoc od innych, co w efekcie prowadzi do większej elastyczności w obliczu wyzwań.

Badania prowadzone przez panią profesor całkowicie zmieniły podejście do odbierania inteligencji i teorii wzrostu człowieka. Zachęcę Cię tutaj do obejrzenia jednego z wystąpień TED na którym Dweck opowiada z pasją o „mentalności wzrostu”. Jej wystąpienie, to manifest zmiany, który wywołuje refleksję i inspiruje do działania. Dweck opowiada o badaniach, które pokazują, jak nasze przekonania na temat własnych zdolności wpływają na nasze zachowanie i osiągnięcia. Prezentuje poruszające historie dzieci, które, kiedy są uczone, że ich zdolności mogą się rozwijać, osiągają więcej. To nie tylko teoria, to realne życie. Jej słynne badania na temat pochwał i ich wpływu na dzieci są kluczowym momentem prezentacji. Dweck demonstruje, jak pochwały za wysiłek, a nie za inteligencję, mogą kształtować mentalność wzrostu. To prawdziwe objawienie, które zmienia sposób, w jaki myślimy o wychowaniu i edukacji. Ja w pełni zgadzam się z takim myśleniem, ponieważ sama jestem najlepszym przykładem, takiego dziecka, które uwierzyło w swoje możliwości – w to, że wszystko zależy ode mnie!

Wystąpienie o którym tu piszę TED Carol Dweck, to nie tylko lekcja o mocy przekonania, że możemy się poprawić. To przypomnienie, że każde wyzwanie, każda porażka, jest szansą na rozwój. Jej słowa: „Nawet jeszcze nie osiągnąłem/łam tego… jeszcze”, rezonują długo po jej odejściu ze sceny. Link do tego wystąpienia poniżej, wierzę, że będziesz tak samo /a, jak ja:)

W tym miejscu pozwól, że przedstawię Ci naukowe wyniki badań Carol Dweck, które w jasny i precyzyjny sposób pokazują, że jeśli w coś uwierzymy naprawdę jesteśmy w stanie przekroczyć nasze ograniczenia i osiągnąć to, czego pragniemy. Odwołam się tutaj do jednego z artykułów naukowych autorstwa Doroty Turskiej.

Artykuł Doroty Turskiej pt. „Teorie inteligencji Carol Dweck i ich edukacyjne implikacje” przedstawia dwie odmienne subiektywne „teorie” inteligencji zdefiniowane przez Carol Dweck. Turska podkreśla, jak te teorie wpływają na sposób, w jaki jednostki postrzegają siebie i świat społeczny. Artykuł wyjaśnia znaczenie promowania mentalności wzrostowej w kontekście edukacyjnym oraz sugeruje sposoby takiej promocji.

Carol Dweck rozróżnia między teorię niezmiennego bytu (entity theory) a wzrostową teorię (incremental theory) inteligencji. Pierwsza zakłada, że inteligencja jest wrodzoną cechą i niezmienioną ilością, podczas gdy druga opiera się na przekonaniu, że inteligencja jest plastyczną jakością, którą można rozwijać poprzez wysiłek i oddziaływania edukacyjne.

Badania Dweck pokazały, że teorie te mają wpływ na preferencje w zakresie celów edukacyjnych, pojmowanie relacji między zdolnościami a wysiłkiem, oraz interpretację przyczyn trudności edukacyjnych. Wpływają one również na sposób, w jaki uczniowie reagują na niepowodzenia, i na ich motywację do nauki.

Tabela 1 w artykule przedstawia porównanie mentalności wzrostowej i zafiksowanej w sześciu aspektach: subiektywna „teoria” inteligencji, obszar koncentracji, interpretacja i reakcja na wyzwania, wysiłek i błędy, stosunek do sukcesów innych, uzyskiwane rezultaty, oraz wizja świata.

Turska podkreśla znaczenie promowania mentalności wzrostowej, ponieważ prowadzi ona do trwałych osiągnięć i zwiększa szanse na życiowy sukces, szczególnie poprzez zmianę sposobu pojmowania wysiłku i niepowodzenia. Artykuł wskazuje również na konieczność budowania odpowiedniego klimatu edukacyjnego, który stymuluje rozwój mentalności wzrostowej.

Tabela 1:

Kryterium porównawcze	Mentalność wzrostowa	Mentalność zafiksowana
Subiektywna „teoria” inteligencji	Inteligencję można rozwijać	Inteligencja jest dana, stała i niezmienna
Obszar koncentrowania się	Koncentracja na rozwoju zdolności i uzyskiwaniu korzyści z własnego procesu uczenia się	Koncentracja na demonstrowaniu zdolności, sprawianiu wrażenia osoby zdolnej
Interpretacja/reakcja na:	–	–
Wyzwania	Podejmowanie/zmaganie się	Zagrożenie/unikanie
Wysiłek	Wysiłek jako droga do mistrzostwa/inwestowanie wysiłku	Wysiłek jako „coś gorszego” lub nieskutecznego/unikanie wysiłku lub nieprzyznawanie się do niego
Popełnione błędy	Wartościowy etap w procesie uczenia się/ analizowanie wyciąganie wniosków	Porażka poddają w wątpliwość własne zdolności/niechęć do ich analizy, tendencja do ich ukrywania
Negatywne informacje zwrotne	Przydatna pomoc w uczeniu się	Zagrożenie/ignorowane
Stosunek do sukcesów innych	Poszukiwanie inspiracji w sukcesach innych/np. zainteresowanie „lepszymi” pracami	Poczucie zagrożenia/np. niechęć do analizy „lepszych” prac
Uzyskiwane rezultaty	Coraz wyższe osiągnięcia	Wczesna stagnacja w procesie uczenia się lub wycofywanie aktywności – rezultaty niższe niż wskazywałby potencjał intelektualny
Wizja świata	Świat w dużym stopniu jest „w moich rękach”	–

Źródło: Turska, D. (2012). Teorie inteligencji Carol Dweck i ich edukacyjne implikacje. PSYCHOLOGIA WYCHOWAWCZA, NR 1–2/2012, s. 44–54. Dostępne pod: https://e-psychologiawychowawcza.pl/api/files/view/67769.pdf

Kolejną osobą, która z największym zaangażowaniem zajmuje się umysłem człowieka. Angela Duckworth, psycholog z Uniwersytetu Pensylwanii, zwraca uwagę na „wytrwałość z ang. grit”, czyli połączenie pasji i wytrwałości. W jej badaniach „grit” okazał się kluczowy w osiąganiu sukcesów, ważniejszy nawet niż IQ czy talent. To determinacja w dążeniu do długoterminowych celów, nawet w obliczu przeszkód.

Angela Duckworth to amerykańska psycholog i profesor na Uniwersytecie Pensylwanii. Znana jest przede wszystkim ze swojej pracy nad konceptem „grit”, który został szczegółowo opisany w jej książce „Grit: The Power of Passion and Perseverance”. Duckworth definiuje „grit” jako kombinację wytrwałości i pasji w dążeniu do długoterminowych celów. W polskich księgarniach znajdziesz tę książkę pod tytułem: „Upór. Potęga pasji i wytrwałości”.

Jej teoria koncentruje się na idei, że kluczowe dla sukcesu w każdej dziedzinie życia nie są tylko talent czy inteligencja, ale przede wszystkim nieustępliwość w dążeniu do wyznaczonych celów oraz zdolność do utrzymywania długoterminowej dedykacji i zainteresowania.

Oto tabela wyjaśniająca kluczowe aspekty teorii „grit” według Angeli Duckworth:

Tabela 2:

Aspekt	Opis
Pasja	Długotrwałe i niezachwiane zainteresowanie określonymi dziedzinami lub celami.
Wytrwałość	Konsekwencja w działaniu i niezłomność w dążeniu do celów, nawet w obliczu przeszkód i niepowodzeń.
Długoterminowe cele	Zdolność do utrzymania skupienia i zaangażowania w celach, które wymagają czasu i ciągłego wysiłku.
Praca nad słabościami	Nie tylko praca nad tym, co już się umie, ale również skupienie na słabych stronach i ich rozwijanie.
Odporność	Zdolność do radzenia sobie z trudnościami, niepowodzeniami i wyzwaniami, traktując je jako okazję do nauki i rozwoju.
Nadzieja	Poczucie, że długoterminowe wysiłki przyniosą pożądane rezultaty.

Źródło: Duckworth, A. (2016). Siła pasji i wytrwałości. Wydawnictwo: Galaktyka

Według Duckworth, „grit” jest ważniejszy niż talent czy inteligencja w osiąganiu długoterminowego sukcesu. W swoich badaniach zauważyła, że osoby o wyższym poziomie „grit” częściej osiągają sukces w różnych dziedzinach, włączając edukację, zawody, a nawet treningi sportowe.

Podkreśla ona także, że „grit” można rozwijać i wzmacniać poprzez świadome wysiłki, co otwiera możliwości dla edukacji i rozwoju osobistego. W swojej pracy, Duckworth wskazuje na znaczenie wychowania i kultury w kształtowaniu „grit” i podkreśla, że środowisko, w którym dorastamy i funkcjonujemy, ma znaczący wpływ na rozwój tej cechy.

Kolejną osobą, która zajmuje się tym obszarem jest laureat Nagrody Nobla – Daniel Kahneman. Można powiedzieć, że Kahneman zrewolucjonizował nasze rozumienie procesów myślowych. Jego teoria „szybkiego” i „wolnego” myślenia wskazuje, że nasze decyzje są efektem dwóch różnych systemów w naszym umyśle – szybkiego, intuicyjnego oraz wolnego, rozważnego. Zrozumienie tych procesów może pomóc nam w lepszym podejmowaniu decyzji.

Daniel Kahneman, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii, jest znany przede wszystkim za swoje przełomowe prace w dziedzinie psychologii decyzji oraz ekonomii behawioralnej. Jego najbardziej znana teoria, przedstawiona w książce „Thinking, Fast and Slow” (Myślenie, szybkie i wolne), dotyczy dwóch systemów myślenia, które wpływają na sposób, w jaki dokonujemy wyborów i podejmujemy decyzje.

Oto tabela wyjaśniająca te dwa systemy:

Tabela 3:

System	Charakterystyka	Funkcje	Przykłady działania
System 1 (Szybkie myślenie)	Automatyczny, szybki, często nieświadomy	Odpowiedzialny za szybkie, intuicyjne reakcje i decyzje	Rozpoznawanie twarzy, interpretacja emocji, jazda samochodem na dobrze znanej trasie
System 2 (Wolne myślenie)	Wolniejszy, bardziej rozważny, wymagający wysiłku	Odpowiedzialny za przemyślane, analizujące działanie	Rozwiązywanie skomplikowanych problemów matematycznych, planowanie przyszłych działań, ocena ryzyka

Źródło: Kahneman, D. (2011). Thinking, Fast and Slow. Farrar, Straus and Giroux.

System 1 działa szybko i automatycznie, z niewielką lub bez żadnej wysiłku i bez poczucia świadomej kontroli. Tymczasem System 2 zajmuje się trudnymi i skomplikowanymi zadaniami, wymagającymi uwagi i wysiłku.

Kahneman argumentuje, że choć oba systemy są niezbędne, często dochodzi do błędów, gdy szybkie, intuicyjne myślenie Systemu 1 wpływa na decyzje, które wymagałyby bardziej rozważnego podejścia Systemu 2. Jego praca podkreśla, jak nasze przekonania, wybory i działania są często wpływane przez automatyczne procesy poznawcze, które mogą prowadzić do systematycznych błędów w myśleniu i ocenie sytuacji.

W tym miejscu pragnę podzielić się z Wami wnioskami płynącymi z badań Daniela Kahnemana, które mają ogromne znaczenie dla zrozumienia i wykorzystania siły naszego umysłu.

1. Świadome wykorzystanie systemów myślenia: Uświadomiłam sobie, że posiadamy dwa systemy myślenia – szybki i wolny. W moim życiu codziennym staram się teraz rozpoznawać, kiedy należy polegać na intuicji, a kiedy zatrzymać się i włączyć bardziej analityczne myślenie. To pomaga mi w podejmowaniu lepszych decyzji. Przyznaję jednak, ze uwielbiam słuchać intuicji więc w moim przypadku jest to naprawdę trudne.
2. Rozpoznawanie błędów myślenia: Zrozumiałam, jak łatwo jest ulec błędom poznawczym. Teraz bardziej skupiam się na rozpoznawaniu tych momentów i świadomym korygowaniu moich automatycznych reakcji. To znacząco poprawia jakość moich decyzji.
3. Rozwijanie krytycznego myślenia: Praktykuję i rozwijam moją zdolność do wolnego, rozważnego myślenia. Uważam, że to klucz do głębszego zrozumienia świata i skuteczniejszego rozwiązywania problemów.
4. Zrozumienie roli emocji: Zdałam sobie sprawę, jak bardzo moje emocje wpływają na szybkie decyzje. Uczę się teraz lepiej zarządzać moimi reakcjami emocjonalnymi, co pomaga mi unikać pochopnych i nierozważnych decyzji.

W mojej opinii, te wnioski pokazują, jak ważne jest świadome zarządzanie naszymi procesami myślowymi i emocjonalnymi. To nie tylko kwestia zgłębiania wiedzy, ale również umiejętności świadomego korzystania z naszego umysłu.

Po tym, jak przedstawiłam Tobie te trzy spojrzenia różnych naukowców pozwól, że podsumujemy je tutaj w prostej tabeli.

Tabela 4:

Teoria	Carol Dweck	Angela Duckworth	Daniel Kahneman
Kluczowy element	Mentalność wzrostu	Grit (wytrwałość)	Szybkie i wolne myślenie
Zastosowanie	Edukacja, rozwój osobisty	Długoterminowe cele, kariera	Podejmowanie decyzji, psychologia
Wpływ na sukces	Ciągła nauka, elastyczność	Pasja połączona z wytrwałością	Zrozumienie procesów myślowych

Źródło: opracowanie własne

A zatem jakie zalecenia mam dla Ciebie? Jeśli tylko chcesz „coś” osiągnąć, to po prostu uwierz w siłę swojego umysłu. Możesz osiągnąć absolutnie wszystko! Badania naukowe dowodzą, że nasz umysł, to nasze możliwości!

Pamiętajcie, że nasz umysł jest jak mięsień – im więcej go trenujemy, tym staje się silniejszy. Każdy z nas ma potencjał do osiągnięcia wielkich rzeczy, wystarczy tylko w to uwierzyć i pracować nad sobą każdego dnia.

Wierzę w Ciebie z całego serca!

Pamiętaj, że po każdej porażce możesz narodzić się na nowo! Lepsza, mocniejszy, mądrzejsza, mądrzejszy!

Wszystko zależy od Ciebie!

Ucz się, rozwijaj, rośnij

Twoja osobista motywatorka

dr Justyna Szymczyk

Dzięki Martynko za wspaniałą rozmowę!

Jetem tu po to, aby wspierać Cię w Twoim wzroście

Bibliografia:

Turska, D. (2012). Teorie inteligencji Carol Dweck i ich edukacyjne implikacje.PSYCHOLOGIA WYCHOWAWCZA, NR 1–2/2012, s. 44–54. Dostępne pod: https://e-psychologiawychowawcza.pl/api/files/view/67769.pdf

Duckworth, A. (2016). Siła pasji i wytrwałości. Wydawnictwo: Galaktyka

Kahneman, D. (2011). Thinking, Fast and Slow. Farrar, Straus and Giroux.